Laboratorium domowe, czyli jak zrobić krem, mydło i powidło

Emulgatory

Aby ochronić się przed negatywnym wpływem otoczenia skóra pokryta jest płaszczem hydrolipidowym. Składa się on z łoju, z gruczołów łojowych i wody (potu) z gruczołów potowych. Łój i woda spotykają się na powierzchni skóry. W normalnych wrunkach tłuszcz i woda nie łączą się ze soba. Tłuszcz ludzki czy zwierzęcy jest jednak w stanie połączyć się z woda, powstaje wówczas emulsja. Aby zrozumieć ten fenomen trzeba przeanalizować budowę tłuszczy. Jest ona dla olejów i tłuszczy stałych bardzo podobna. Cząsteczka tłuszczu składa się z jednego, dwóch lub trzech łańcuchów kwasu tłuszczowego, które zwieńczone są cząsteczką gliceryny, która pełni rolę mostu spinającego ze soba wszystkie kwasy tłuszczowe danej cząsteczki tłuszczu. Gliceryna może połączyć do trzech cząsteczek kwasów tłuszczowych. Tworzy się wtedy trójgliceryd.

Schemat cząsteczki kwasu tłuszczowego palmitynowego:

część cząsteczki, która odziaływuje hydrofilnie, czyli przyciąga cząsteczki wody:

część cząsteczki, która odziaływuje hydrofobowo, czyli odpycha cząsteczki wody:

A teraz cały trójgliceryd:

Części hydrofilne są związane gliceryną i tracą swoje właściwości hydrofilne, wynika z tego, że cała cząsteczka trójglicerydu działa hydrofobowo, czyli nie reaguje z cząsteczkami wody. Cząsteczki tłuszczu wręcz uciekają od cząsteczek wody, przyciągają inne cząsteczki tłuszczu, łączą się w większe skupiska, aby osłonić się przed wodą.

Łój ludzki nie zawiera samych tylko trójglicerydów, znajdują się w nim również diglicerydy i monoglicerydy. Monogliceryd to połączenie jednej cząsteczki gliceryny, jednego łańcucha kwasu tłuszczowego i dwóch cząsteczek wody. Diglicerydy mają dwie cząsteczki kwasu tłuszczowego i jedną cząsteczkę wody. To własnie one przyciągają wodę i umożliwiają tworzenie się emulsji.

Monogliceryd:

Jak widać jedna czasteczka monoglicerydu przyciąga dwie cząsteczki wody i jedną cząsteczkę tłuszczu. Substancje zawierające cząsteczki, które są w stanie przyciągać jednocześnie olej i wodę nazywa się emulgatorami.

Do góry

Typy emulsji

Typ emulsji nie określa, czego w substancji jest procentowo więcej, ale w jaki sposób "poukładane" są cząsteczki w emulsji. Typ emulsji zależy głównie od emulgatora.

Olej w wodzie - O/W

W emulsji typu olej w wodzie jedna cząsteczka oleju jest otoczona cząsteczkami wody. Emulsje O/W moga zawierać bardzo dużo, bo nawet ponad 80% wody. Są raczej lekkie i łatwo wchłaniane przez skórę. Są polecane dla cery tłustej, mieszanej i z łojotokiem. Nie szkodzą rownież innym typom cery, są najczęściej występującą formą emulsji w kremach do pielęgnacji twarzy i ciała.

Woda w oleju - W/O

W emulsji typu woda w oleju każda cząsteczka wody otoczona jest cząsteczkami oleju. Substancje tego typu są dosyć ciężkie i treściwe. Stosuje się je głównie w kremach preciwsłonecznych i ochronnych.

Forma mieszana O/W i W/O

Można również uzyskać typ mieszany. Może wystepować wtedy, gdy emulsja z emulgatorem typu O/W zawiera więcej niż 50% tłuszczu.

Typ kremu można łatwo przetestować biorąc trochę kremu na palec i polewajżc go wodą. Jeśli łatwo się zmywa, jest to emulsja "olej w wodzie", jeśli prawie cały krem zostanie na palcu, jest to emulsja "woda w oleju".

Kilka emulgatorów używanych do produkcji kosmetyków naturalnych przedstawiłam tutaj.

Do góry

Aktualizacja 03.04.2006